Sinds ik opgeleid ben in intuïtief eten, de psychologie van eetgedrag en alles eromheen, heb ik een aversie gekregen voor de weegschaal. Hierom ben ik mezelf dan ook ‘diëtist zonder weegschaal’ gaan noemen. Als regulier diëtist werkend voor de thuiszorg in het verleden, draaide eigenlijk het hele spreekuur altijd om die weegschaal.
Ik merkte dat cliënten veel eisten van zichzelf qua gewichtsverlies, en wat er in een bepaalde periode af moest zijn. Eigenlijk hing hun hele humeur af van het cijfertje op de weegschaal. Er waren dan ook veel cliënten die al met spanning binnenkwamen. Ze sprongen meteen op de weegschaal, want dan hadden ze dat maar gehad en hoefden ze niet langer in spanning te zitten. Want op de weegschaal staan was voor de cliënten de stok achter de deur om gedragsverandering vol te houden.
DE WEEGSCHAAL ZORGT VOOR ONRUST
Wat er dan gebeurde is dat, wanneer ze zagen dat ze afgevallen waren, het vaak niet genoeg was. Ze waren er niet tevreden over. Als ze gelijk waren gebleven of aangekomen waren, dan moest je als diëtist aardig lullen om dat weer recht te praten. Ik probeerde de cliënt gerust te stellen en uit te leggen dat afvallen nou eenmaal trapsgewijs gaat. Misschien zaten ze op dat specifieke moment wel in een plateaufase zitten. Daarbij: als ze een keer goed hebben gepoept, dan zijn ze die halve kilo wel weer kwijt. Ook zou het kunnen dat ze aangekomen zijn ten gevolge van vocht vasthouden na een etentje, omdat ze wat meer zout hebben gegeten dan normaal, etc.
Het was altijd een heel erg groot ding, die weegschaal, en met de kennis van nu merk ik dat wegen helemaal niks toevoegt. Het zorgt alleen maar voor heel veel onrust. Daarnaast weet ik dat wegen en de focus op gewichtsverlies helemaal niet zinvol is. We denken allemaal dat we gewicht kunnen controleren, maar in de praktijk en ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dat niet zo is.
Daarbij richten regulier werkende diëtisten zich vaak op 5 tot 10 procent gewichtsverlies. Dan hebben we het bij iemand met een gewicht van 100 kilo over 5 tot 10 kilo. Dit is al niet het extreem hoge doel van 20 tot 30 kilo in een paar maanden, wat ze met een crashdieet konden verwachten. Vaak stelt de reguliere diëtist een tijdbestek van een jaar om deze 5 tot 10 procent te realiseren. Je zou denken dat dit al een vrij lange periode is, ook is dit vaak niet haalbaar. Hoe kan dat?
JOJO-EFFECT EN ANDERE GEVOLGEN
Dit heeft allemaal te maken met onder andere dat het lijf zich verzet tegen gewichtsverlies. Het brein is ingesteld op overleven en bij overleven hoort het hebben van voldoende vetreserves.
Wanneer jij gaat proberen af te vallen, door je calorieën te beperken, minder vet of minder koolhydraten te eten, intermittent fasting toe te passen, noem het allemaal maar op, dan ziet je brein dit als een bedreiging. Je stofwisseling gaat op een lager pitje en je krijgt meer hongerhormonen. Vervolgens krijg je meer honger en je verzadigingshormonen nemen af, waardoor het langer duurt voordat je vol zit.
Dat maakt dus dat iemand misschien eerst wel wat afvalt, maar naar verloop van tijd heel snel weer aankomt. En dan hebben we nog niet eens over het mentale aspect, dat we mentale restrictie noemen. Wanneer je jezelf van alles ontzegt, ga je alleen maar meer verlangen naar hetgeen wat je van jezelf niet mag. Dus wanneer je een koolhydraatarm dieet volgt, krijg je een zucht naar alles waar suiker of zetmeel in zit. Dat is eigenlijk wat die mentale restrictie inhoudt.
Dus op een gegeven moment, als je jezelf van alles ontzegt of alleen maar denkt aan diëten, kan dat effect van mentale restrictie optreden. Dit zorgt voor cravings en het gevoel van controleverlies, waardoor je het hongergevoel niet langer kunt negeren. Dit kan een eetbui tot gevolg hebben.
Eigenlijk zorgen zowel het mentale aspect als het fysieke aspect ervoor dat de meeste mensen, 80 tot 95 procent, op lange termijn geen gewicht kunnen verliezen. Dus wanneer we met z’n allen massaal op de weegschaal gaan staan, zorgt dit alleen maar voor een heleboel stress, onrust, verdriet, nog meer restricties, een jojo-effect, heel veel wanhoop en machteloosheid.
DIËTIST ZONDER WEEGSCHAAL
De enige manier om die cirkel te doorbreken, is stoppen met wegen. Door de wens om af te vallen te laten varen. Hoe moeilijk en hoe spannend dat ook is, dat is de enige manier om uit die vicieuze cirkel te stappen. Daarom heb ik ervoor gekozen om mensen niet meer te wegen. Om te werken als diëtist zonder weegschaal. En dat geeft zoveel rust!
Het is heel gek, want mensen denken dan “Hoef ik niet op de weegschaal?”. Nee, we hebben het juist over heel veel andere dingen. We bekijken de situatie holistisch. We kijken naar je waarden, wat je belangrijk vindt, het gedrag dat je vertoont, hoe je met ongemak omgaat en ook hoe je op een andere manier, ondanks je ongemak, toch kunt leven naar je waarden. Dan hebben we het soms over voeding, maar heel vaak ook niet. We hebben het over beweging, zelfzorg, omgaan met anderen, omgaan met emoties en gedachten, dus het is zoveel breder. Die weegschaal voegt echt helemaal niks toe.
Dus ik daag je uit: doe jij hem ook weg?
